Romańska rzeźba portalowa ze Wzgórza św. Jakuba datowana na XII w., tradycyjnie określana jako głowa lwa. Rzeźba wykonana z jasnoszarego piaskowca o wysokości 41 cm, nierównomiernej szerokości między 21 i 28 cm i głębokości 38,5 cm. Jeden z najstarszych detali architektonicznych ujawnionych na terenie Sandomierza.
Przedstawia wizerunek lwiego pyska w ujęciu od czoła po kraniec nosa. Grzbiet pyska, duże, skośnie osadzone owalne oczy oraz pełne, płasko przylegające uszy zostały zaakcentowane wypukłościami. W dolnej części i po bokach zaznaczono fałdy rozwartej paszczy z potężnym uzębieniem. Widoczna na czole grzywa została przedstawiona za pomocą pionowych fałd. Rzeźba jest niesymetryczna – prawostronne detale są nieco obniżone w stosunku do lewostronnych, a w wyniku błędnej rekonstrukcji konserwatorskiej w 1991 roku, lew zyskał po prawej stronie nigdy nieistniejące ucho. Płaskorzeźba wykonana w jasnoszarym piaskowcu jest już nieco zatarta i spłaszczona.
Rzeźba pełniła najprawdopodobniej funkcję wspornika w strukturze portalu przeddominikańskiego kościoła św. Jakuba w Sandomierzu. Świątynia została zniszczona podczas najazdu Romana II halickiego – władcy Kijowa – na księstwo sandomierskie w 1205 roku, a całkowicie rozebrana po roku 1226, podczas budowy późnoromańskiego kompleksu kościelno-klasztornego św. Jakuba.
Na rzeźbę natrafiono przypadkowo w 1932 roku na terenie Wzgórza Staromiejskiego w Sandomierzu, Informował o tym ówczesny "Sandomierski Ruch Regionalny": przy prowadzeniu ulicy do kościoła św. Jakuba na wschodnim stoku wzgórza dokonano następującego odkrycia. W pobliżu kościoła św. Jakuba napotkano bryłę piaskowca, misternie rzeźbioną, wyobrażającą archaiczną głowę lwa, prawdopodobnie głowicę kapitelu - z okresu poprzedzającego styl romański, dotychczas w Polsce niespotykaną. Nieco dalej znajdowały się dwa groby ciałopalne jamowe z okresu późnolateńskiego [...] Rzeczy wykopane zostały umieszczone w muzeum PTK w Sandomierzu. Autorstwo owej notatki przypisuje się historykowi, regionaliście Romanowi Kosele lub pierwszemu kustoszowi Muzeum Ziemi Sandomierskiej Leonowi Wilkońskiemu.
* * * * *
Audiodeskrypcja powstała dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.
