Rekonstrukcja grobu męskiego przedstawiciela kultury amfor kulistych (ok. 3200-2550 r. p. n. e.) w gablocie o wymiarach 170x92 cm.
Środkową część gabloty zajmuje szkielet osoby ułożonej do grobu na prawym boku. Ręce są zgięte w łokciach, dłonie na wysokości twarzy. Nogi ugięte w kolanach. Zmarłemu towarzyszy kilkanaście przedmiotów tworzących wyposażenie grobu. Dary grobowe stanowi kolejno:
– pięć amfor – są to dość duże naczynia koloru ciemno-szarobrunatnego, o lekko wygładzonej zewnętrznej powierzchni. Część naczyń jest w górnej części zdobiona odciskami sznura i stempelków. Dwie z amfor są niezdobione. Naczynia mają po dwa lub cztery uszka w górnej części. Jedna z amfor nosi ślady po naprawie: wokół wybitego w dnie otworu znajduje się 9 wywierconych otworków. Jedna z amfor ma odłamaną szyję.
– dwa puchary – to naczynia o wysokości kilkunastu centymetrów, o krawędziach rozszerzających się ku górze. Jeden z pucharów jest zdobiony podobnie jak amfory, drugi pozbawiony ornamentu.
Trzy naczynia ułożone są przy stopach zmarłego, dwa w okolicy kolan i łokci, dwa kolejne za jego głową. W okolicy bioder znajduje się pojedynczy fragment ceramiki. Prawdopodobnie jest to część pokrywki do zamykania amfor. Fragment o wielkości dłoni jest zdobiony pięcioma rzędami krótkich pionowych kresek.
Przy umieszczonych za głową zmarłego naczyniach ułożone zostały narzędzia z krzemienia: trzy siekiery oraz dwa dłuta o kilkunastu centymetrach długości. Wykonano je z krzemienia pasiastego oraz z występującego w okolicach Annopola szarego, biało nakrapianego krzemienia świeciechowskiego. Siekiery mają starannie wygładzone wszystkie boki i kształt wysokiego trapezu. Dłuta są podobne do siekier, ale mają kształt raczej prostokątny i dużo węższe ostrze.
Poniżej siekier znajdują się cztery mniejsze krzemienne zabytki – wióry i narzędzia wiórowe z krzemienia czekoladowego i święciechowskiego powstałe przez odbicie od większej bryły, czyli tak zwanego rdzenia. Umieszczone pierwotnie w drewnianych lub kościanych oprawach były ostrymi narzędziami wykorzystywanymi we wszystkiego rodzaju pracach. Obok nich ułożone są narzędzia służące zapewne do obróbki skór zwierzęcych: dwa szydła z kości oraz dwa oskrobywacze z szabli, czyli dolnych kłów dzika.
Ostatnim z zabytków jest ułożona przy dłoniach zmarłego mała, okrągła tarczka z bursztynu. Tarczka ma kształt kolisty, średnicę kilku centymetrów. W jego środkowej części przewiercono kilkumilimetrowy otwór. Jest ważnym dowodem na to, że już przed pięcioma tysiącami lat rozwinięta byłą wymiana luksusowych towarów na kilkusetkilometrowe odległości.
Groby kultury amfor kulistych często posiadały konstrukcje kamienne w postaci obstaw czy bruków, przykrywano je także nasypami ziemnymi. Zmarli byli zwykle chowani pojedynczo, w pozycji skurczonej, na boku. Czasami ciała przed złożeniem do grobu były ćwiartowane. Często towarzyszyły im pochówki zwierząt: świń lub krów z obciętymi rogami.
Chowanie zmarłych na boku, z podkurczonymi nogami i rękami stanowiło prawdopodobnie odbicie ówczesnych wierzeń. Pozycja embrionalna, jaką przyjmuje płód w łonie matki mogła symbolizować odejście zmarłego na łono Matki Ziemi, jego zaśnięcie oraz wiarę w ponowne narodziny do życia pośmiertnego.
Ludność tak zwanej kultury amfor kulistych zamieszkiwała tereny środkowych Niemiec przez międzyrzecze Odry i Wisły aż po Wołyń, a na południowym wschodzie po Mołdawię. Był to lud, którego tryb życia był oparty głównie na półosiadłym pasterstwie. Jego członkowie zamiast stałych osad tworzyli raczej tymczasowe obozowiska. Do nielicznych obszarów, na których ludność kultury amfor kulistych zakładała większe osady należy Wyżyna Sandomierska. Było to prawdopodobnie związane z eksploatacją krzemienia pasiastego i jego wykorzystaniem do wyrobu gładzonych czworościennych narzędzi, takich jak dłuta i siekiery. Nazwa kultury pochodzi od jednego z charakterystycznych typów naczyń, jakie wytwarzali jej członkowie. Były to naczynia o kulistym kształcie dolnej części, posiadające niską, cylindryczną szyję oraz różną ilość płaskich uszek.
