25 marca 2022 r. Wiesław Myśliwski obchodził 90. rocznicę urodzin.

Dostojnemu Jubilatowi z wdzięcznością i uznaniem dla Jego dokonań literackich, pamięci o miejscach rodzinnych i zasług w dokumentowaniu i transformacji prawdziwej, życiodajnej kultury chłopskiej życzymy wielu, wielu lat w zdrowiu i szczęściu oraz wszelkiej pomyślności w życiu i sił do dalszej pracy pisarskiej.

Z pełnym przekonaniem podpisujemy się pod opinią prof. Dariusza Kuleszy:„Myśliwski nie jest z jednym z najwybitniejszych polskich prozaików przełomu XX i XXI wieku. Wiesław Myśliwski to polski prozaik przełomu wieków najwybitniejszy.

Decydują o tym trzy podstawowe argumenty.

1. „Kamień na kamieniu” (1984) Myśliwskiego to epopeja.
2. „Kamień na kamieniu” to chłopska epopeja narodowa.
3. „Kamień na kamieniu” to nie tylko najważniejszy tekst nurtu chłopskiego, ale także źródło „Widnokręgu” (1996), „Traktatu o łuskaniu fasoli”(2006), „Ostatniego rozdania” (2013) i „Ucha Igielnego” (2018).

To zatem źródło powieści przekraczających chłopskie uniwersum i potwierdzających, że twórczość Myśliwskiego to jedno wielkie ćwiczenie, które dotyczy zindywidualizowanych postaci. Polega ono na podejmowanych przez bohaterów próbach odnajdywania się w życiu przez konfrontację z wszelkimi personalistycznie doświadczanymi, wpisanymi weń dolegliwościami o egzystencjalnym, społecznym i historycznym charakterze. Reguły tego ćwiczenia zostały określone w ramach kultury chłopskiej i zapisane [w pierwszych utworach]. To jednak od „Widnokręgu” Myśliwski projektuje i opisuje jego zindywidualizowane wersje, przekraczając granice chłopskiego uniwersum. Ćwiczenie obejmuje całość osobistego doświadczania XX i XXI w. Praktykowanie go przesuwa punkt ciężkości polskiej literatury z tego, co historyczne, wspólnotowe i wieszcze na codzienność, indywidualność i dialog (…).” (Kulesza D., O trzech powodach…,w: Kwartalnik Kulturalny „Nowy Napis. Liryka, epika, dramat” nr 13/ 2022 s. 62-79.)

Tuż po wydaniu „Widnokręgu” na spotkaniu w podsandomierskich Dwikozach, gdzie się urodził, pisarz wyznał:

„Dwikozy – mój skrawek nieba i ziemi, ale także mój wielki świat, z którego wciąż płyną ożywcze soki w moją pamięć, w moją wyobraźnię, w moją krew. Stąd się wziąłem i tu zawsze jestem, nawet jeśli jestem gdzie indziej. Przeżyłem tu chwile wielkiego wzruszenia (…). Dziękuję po stokroć. Zawsze będę z ludźmi tej ziemi, z ich losem, bo to także mój los.”

Z kolei w Kronice Działu Literatury naszego Muzeum, z którym w okresie jego największej aktywności Pisarz chętnie współpracował, co utrwalił nawet na kartach ostatniej swej powieści „Ucho Igielne”, zapisał: „To w tej Ziemi, w tym pięknym Mieście bije źródło mojego pisarskiego świata. Toteż ilekroć tu jestem, mam wrażenie, jakby czas znikał, a dawność z teraźniejszością stawały się tym samym – może tak właśnie daje znać o sobie wieczność? I tylko w takich miejscach?”

Sylwetkę Pisarza i szereg związanych z Nim wydarzeń muzealnych od dawna przypominamy na naszej stronie, rocznicową nowością będzie za to cykl „9 wspomnień na 90-lecie”, w którym spotkania z Wiesławem Myśliwskim wspomina p. Jerzy Krzemiński, długoletni kierownik Muzeum Literatury a później Działu Literatury naszego Muzeum w rozmowie z Anną Kowalską-Różyło.

Zapraszamy do wysłuchania 1. wspomnienia, zatytułowanego „Partnerstwo, miłość i pisanie”.

Wiesław Myśliwski – jeden z najbardziej znanych i cenionych współczesnych polskich pisarzy, autor m.in. „Kamienia na kamieniu”, „Widnokręgu” czy „Ucha Igielnego” jest nam szczególnie bliski i ze względu na artyzm i mądrość jego utworów, i z tej racji, że urodzony w Dwikozach, chodzący do szkół w Sandomierzu jest „nasz”, od lat mieszkający w Warszawie, a w twórczości wciąż nawiązujący do wiejsko-małomiasteczkowego świata poznanego w początkowych okresach życia, wykorzystujący jego realia w przedstawianiu praw i prawd uniwersalnych.

W naszym Muzeum gościł wielokrotnie, m.in. tu świętując jubileusz 70-lecia, po którym napisał: „Kochani moi, nie wiem, jak mam Wam podziękować za Wasz trud, Wasze poświęcenie, aby ten mój jubileusz wypadł tak, jak wypadł. A wypadł wspaniale. To, co Wyście uczynili, przeszło moje wyobrażenia. (…) Możecie być pewni, że jestem na zawsze z Wami (…) Na zawsze z tym wspaniałym miastem”. Miastem, o którym podczas tej samej wizyty Magdalena Rabizo-Birek pisała: „Sandomierz – miasto tajemnic, miasto cudów, miasto-państwo-świat Wiesława Myśliwskiego”, a sam pisarz kilka lat później, przy okazji promocji „Traktatu o łuskaniu fasoli” wyznał: „To w tej Ziemi, w tym pięknym Mieście bije źródło mojego pisarskiego świata. Toteż ilekroć tu jestem, mam wrażenie, jakby czas znikał, a dawność z teraźniejszością stawały się tym samym – może tak właśnie daje znać o sobie wieczność? I tylko w takich miejscach?”

Pozostały nam cenne wpisy w Kronikach, piękne wspomnienia spotkań autorskich i wystaw poświęconych jego twórczości, m.in. tej z 2007, poświęconej „Widnokręgowi”, której wernisaż był połączony z uroczystością nadania Wiesławowi Myśliwskiemu tytułu Honorowego Obywatela naszego miasta.

Szczególny był jubileusz 80-lecia Pisarza, uświetniony m.in. wystawą-spektaklem wg koncepcji Jerzego Krzemińskiego, która: „Poprzez wybrane fragmenty z niemal całej twórczości Wiesława Myśliwskiego, w aktorskiej interpretacji Henryka Sobiecharta, poprzez rozwiązania plastyczne Leszka Mądzika, obrazy Stanisława Baja, ekspresyjną muzykę i światło, buduje „misteryjną” całość o dużym napięciu myślowym i emocjonalnym.” A jak wyglądały przygotowania do tego wydarzenia można zobaczyć już tylko na zdjęciach z naszego archiwum:

Wiesław Myśliwski przewodniczył także jury Ogólnopolskiej Nagrody Bonum Publicum im. Aleksandra Patkowskiego i uczestniczył w wielu muzealnych spotkaniach, m.in. swoimi wspomnieniami uświetnił wieczór poświęcony zasłużonemu dla propagowania kultury regionu Wincentemu Burkowi i uczestniczył w wielu innych miejskich i muzealnych uroczystościach.

„Sandomierz – świat Wiesława Myśliwskiego”

Wiesław Myśliwski - prozaik, dramaturg, scenarzysta, eseista.

Urodził się 25 marca 1932 r. w Dwikozach pod Sandomierzem.
Absolwent Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego w Sandomierzu (egzamin maturalny w roku 1951).
W 1956 r. ukończył studia polonistyczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.
Ponad dwadzieścia lat swojego życia zawodowego poświęcił Ludowej Spółdzielni Wydawniczej: pracował tu jako asystent redaktora i redaktor, kierował redakcją literatury współczesnej, wreszcie pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego (od 1967 r.).
Prowadził również kwartalnik społeczno-kulturalny "Regiony" (1974-1999) oraz dwutygodnik kulturalny "Sycyna" (1993-1999).
Jako prozaik debiutował powieścią "Nagi sad" (1967).
Jest laureatem licznych nagród krajowych i zagranicznych; między innymi odznaczony został Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" (2005) oraz Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2012).
To jedyny autor dwukrotnie uhonorowany Nagrodą Nike (1997 - za powieść "Widnokrąg" i 2007- za "Traktat o łuskaniu fasoli").
Warto wspomnieć, że właśnie "Traktat o łuskaniu fasoli" słuchacze Programu 2. Polskiego Radia w ogłoszonym w 2014 roku plebiscycie uznali za najważniejszą książkę 25-lecia.
Jego utwory były wielokrotnie ekranizowane .

Cytaty z twórczości Wiesława Myśliwskiego w przestrzeni Starego Miasta

1. „To w tej Ziemi, w tym pięknym Mieście bije źródło mojego pisarskiego świata. Toteż ilekroć tu jestem, mam wrażenie, jakby czas znikał, a dawność z teraźniejszością stawały się tym samym – może tak właśnie daje znać o sobie wieczność? I tylko w takich miejscach?”

Kronika Działu Literatury Muzeum Okręgowego w Sandomierzu, 2006  

2. „Ucho Igielne (…) przepuszczało tylko dwie szczupłe osoby lub jedną tęgą. Miało to jednak tę zaletę, że w tak wie, czy takie wąskie przejścia nie sprzyjają słowom."

Myśliwski, Ucho Igielne

3. "(...) niektórzy doszedłszy do Ucha Igielnego, przystawali, jak gdyby po połowie życia, bo przeważnie wtedy nachodzą nas pierwsze lęki przed przyszłością i zaczyna się człowiek oglądać za przeszłością. A Ucho Igielne znajdowało się mniej więcej w połowie schodów.”

Myśliwski, Ucho Igielne

4. „Krzemień pasiasty (…) występuje na kuli ziemskiej jedynie w tej okolicy, w postaci jak gdyby wapiennych bochenków chleba. Jego uroda polega na tym, że w żadnym z tych bochenków wzory się nie powtarzają. Każdy jest sam w sobie oryginałem. wydobywano go już w neolicie, uważając, że ma moc magiczną. (...) Te pokręcone linie, pasma zdają się mówić o losach ziemi, a zarazem i o naszych ludzkich losach."

Myśliwski, Ucho Igielne

5. „Mogę powiedzieć, że przyszedłem na gotowy już los. I właściwie nic innego mi nie pozostało, oprócz wyrozumienia. Jeśli nawet na los swój człowiek może nie mieć wpływu, to przynajmniej może mu wyrozumiałość okazać, dzięki czemu z ofiary staje się ofiarodawcą.”      

Myśliwski, Nagi sad

6. „Nie wiedziałem jeszcze wtedy nic o Ikarze, lecz gdy się patrzyło ze wzgórza na tę rozciągającą się w dole równinę, aż kusiło, żeby rozpiąć na całą szerokość ręce, zatrzepotać nimi parę razy w powietrzu i wzbić się ponad nią, wyżej i wyżej, i zatoczywszy jedno, drugie koło ponad naszym domem, poszybować aż do Gór Pieprzowych i tam osiąść na ich wybrzuszonym cyplu czy obok, na którymś z wybulonych przęseł kolejowego mostu, czy nawet popłynąć razem z Wisłą, ponad nią, dopóki sił starczy, aż do jej kresu.”

Myśliwski, Widnokrąg

7. „Schody (…) zaczynały się na szczycie wzgórza, ma którym leżało miasto, i spadały kaskadą po najbardziej urwistej jego stronie, aż do miejsca, gdzie brała swój początek ta rozległa równina.”

Myśliwski, Widnokrąg

8. „A co najważniejsze, chodząc schodami, miało się poczucie, że się mieszka w mieście, nie na żadnym podgórzu, na które ludzie z miasta mówili z wyższością Rybitwy.”

Myśliwski, Widnokrąg

9. „A nawet że się mieszka w najbardziej rdzennej części miasta, bo miało się tuż nad głową, w odległości upoważniającej do przyznania sobie takiego właśnie najbliższego sąsiedztwa, Collegium Gostomianum, Dom Długosza, zaraz za nim katedrę, pałac biskupi, do tego wychodziło się wprost na Rynek.”

Myśliwski, Widnokrąg

10. „Te schody zaczynały się tuż za naszym domem i prawie w linii prostej, z niewielkimi odchyleniami w jedną, w drugą stronę, (…) pięły się na sam szczyt zbocza, na którym leżało miasto.”

Myśliwski, Widnokrąg

11. „Lub odwrotnie, jako że wszystko zależy od naszego miejsca w przestrzeni, przestrzeń bowiem określa, nasze odczucia i wyobrażenia, a w konsekwencji nasz los”

Myśliwski, Widnokrąg

 Kalendarium twórczości:

• 1955 – recenzja powieści znanego belgijskiego kryminologa E. de Greff „Noc jest moim światłem”.
• 1967 – powieść „Nagi sad”
• 1970 – powieść „Pałac”
• 1973 – dramat „Złodziej”
• 1978 – dramat „Klucznik”
• 1984 – powieść „Kamień na kamieniu”
• 1988 – dramat „Drzewo”
• 1996 – powieść „Widnokrąg”
• 2000 – dramat „Requiem dla gospodyni”
• 2003 – esej „Kres kultury chłopskiej”
• 2006 – powieść „Traktat o łuskaniu fasoli”
• 2013 – powieść „Ostatnie rozdanie”
• 2018 – powieść „Ucho Igielne”

Filmografia

• 1971 – "Przez dziewięć mostów", film fabularny telewizyjny, scenariusz, dialogi Wiesław Myśliwski (na podstawie powieści "Nagi sad"), reżyseria Ryszard Ber
• 1974 – "Pałac", Teatr TV, reżyseria Ryszard Ber
• 1979 – "Klucznik", film fabularny telewizyjny, scenariusz, reżyseria Wojciech Marczewski
• 1979 – "Złodziej", Teatr TV, reżyseria Stefan Szlachtycz
• 1980 – "Droga" film fabularny telewizyjny, scenariusz, dialogi Wiesław Myśliwski (na podstawie powieści "Kamień na kamieniu"), reżyseria Ryszard Ber
• 1980 – "Pałac" film fabularny, scenariusz, reżyseria Tadeusz Junak
• 1982 – "Popielec", serial fabularny telewizyjny, scenariusz Wiesław Myśliwski, Ryszard Ber, reżyseria Ryszard Ber
• 1988 – "Złodziej", film fabularny telewizyjny, scenariusz Wiesław Helak, Tomasz Tryzna, reżyseria Wiesław Helak
• 1995 – "Kamień na kamieniu", scenariusz Wiesław Myśliwski, Ryszard Ber, reżyseria Ryszard Ber
• 1997 – "W poszukiwaniu zgubionego buta", Teatr TV, scenariusz (na podstawie powieści "Widnokrąg"), reżyseria Izabella Cywińska
• 1998 – "Drzewo", Teatr TV, adaptacja, reżyseria Izabella Cywińska
• 2001 – "Dotknięcia", Teatr TV, adaptacja (na podstawie powieści "Widnokrąg"), reżyseria Izabella Cywińska