Sandomierz – Stare Miasto, ul. ks. M. Bulińskiego (d. Złota)
XVII wiek
Wymiary: śr.: 32 cm; wys.: 8; śr. dna: 12 cm
Nr inw.: MS-1427/a
Materiał: ceramika
Talerz znaleziony na przełomie 1980 i 1981 roku w wykopie górniczym na tyłach domu Rynek 31. Pozyskany wraz z materiałem z warstw miejskich z czasów od XIII do XX wieku oraz dwóch studni średniowiecznych..
Uszkodzony, częściowo zrekonstruowany (na fotografii fragmenty o jaśniejszym odcieniu) talerz malowany wielobarwnie (kremowa, zielona, brązowa, pomarańczowa), zdobiony motywami roślinnymi i „rybią łuską”. Dzięki charakterystycznej ornamentacji możemy go powiązać z ośrodkiem produkcji garncarskiej w Miechocinie (część dzisiejszego Tarnobrzega). Ośrodek ten funkcjonował w okresie od przełomu XVI/XVII w. do końca wieku XVIII. Osada garncarzy powstała prawdopodobnie niedługo po założeniu w 1593 roku Tarnobrzega przez Stanisława Tarnowskiego. Miechocin był ważnym ośrodkiem produkcji garncarskiej a produkowane tu naczynia przeznaczone były na sprzedaż do ośrodków miejskich takich jak Elbląg, Gdańsk czy Warszawa, dokąd prawdopodobnie docierały po Wiśle statkami ze zbożem. Załamanie produkcji wiązane jest zarówno z załamaniem gospodarczym po wojnach szwedzkich, jak i zmianą upodobań odbiorców, którzy chętniej zaczęli sięgać po wyroby fajansowe.
Naczynie zostało wykonane z gliny o dużej zawartości związków żelaza. Wytoczone na kole, zostało wysuszone a następnie pokryte białą angobą. W dalszej kolejności farbami ceramicznymi naniesiono barwne motywy i wypalono. Ostatnim etapem było pokrycie talerza ołowianym szkliwem i ponowne wypalenie. Ceramika tego rodzaju nosi miano półmajoliki. Ze zdobień widzimy tu dookolne czarne linie, „rybią łuskę” i motywy roślinno-kwiatowe, które wskazują na dugą połowę XVII wieku jako czas powstania naczynia.
Oprócz ornamentów geometrycznych i roślinnych na naczyniach miechocińskich nieraz pojawiają się przedstawienia figuralne. Formy i zdobienie naczyń z Miechocina wskazują na inspirację, czy też naśladownictwo majoliki włoskiej jak i ceramiki habańskiej.
Bibliografia:
Handerek, A.: Ceramika miechocińska, Tarnobrzeg 2006
Dąbal, J.: Wyroby ceramiczne. W: Gdańsk, Twierdza Wisłoujście. Badania archeologiczno-architektoniczne w latach 2013–2014, Gdańsk, str. 221-264
Szetela-Zauchowa T.: Ceramika z Miechocina, Polska Sztuka Ludowa XXIII, 1969, Nr 1 i 2, str. 3-42 i 75-108
Notę opracował: Piotr Werens
