autor: Ludmiła Marjańska
wymiary: 10x14
czas powstania: 7.03.2000
Zbiory Działu Literatury MOS
nr inw. MOS/L/2742/5
Autorką korespondencji jest Ludmiła Maria Marjańska, z domu Mężnicka (26.12.1923-17.10.2005), ceniona poetka, zasłużona tłumaczka literatury angielskiej, autorka 7 powieści (w tym 2 dla dzieci), redaktorka audycji literackich w Polskim Radiu, prezes Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1993-96). List jest jednym z kilkuset pisanych w ciągu prawie 20 lat do Jerzego Krzemińskiego, Kierownika Działu Literackiego MOS, z którym poetka utrzymywała żywy i serdeczny kontakt. Korespondencja dotyczyła wątków sandomierskich, polskiego środowiska literackiego, spraw prywatnych, podróży, autorka często dzieliła się też wrażeniami z lektur i informowała o swoich pracach literackich. Jerzy Krzemiński, który z ramienia Muzeum opiekował się tzw. „Górką Literacką”, gdzie zwykle zatrzymywała się Marjańska podczas swych pobytów w Sandomierzu, stał się m.in. redaktorem 2 jej tomów poetyckich: „Zmrożone światło” z 1992 i „Prześwit” z 1994.
Przedstawiany zabytek zawiera rękopis wiersza powstałego po lekturze poruszającej, świetnie napisanej książki „Hania i Jarosław Iwaszkiewiczowie: esej o małżeństwie” Piotra Mitznera, jednej z pierwszych pozycji biograficznych dot. małżeństwa Iwaszkiewiczów.
„Co pozostaje z życia i miłości?
Stos zapisanych kartek, które nic nie znaczą
dla obcych oczu,
a były rozpaczą,
bólem i wstydem pisane,
spowiedzią
przed samym sobą,
niewysłanym listem.
A nad piszącym stało niebo czyste
i obojętne, więc krzyczał w milczeniu.
Papier przyjmował grzechy, bluźnierstwa i skargi
I zatrzymywał w sobie –
a teraz znowu krzyczą martwe wargi
lawą z wulkanu wybuchają słowa,
zagasłe życie płonie w nas od nowa.”
Utwór powstał w początkach 2000 r., gdy poetka gromadziła już wiersze do jednej ze swoich najdojrzalszych książek poetyckich, wydanej w następnym roku „Żywicy”. Wg Małgorzaty Baranowskiej: "Istnieją pewne prawdy uczuć, które łatwo nie poddają się ani formom rozmowy, ani powieści i tylko czasem, bardzo rzadko, uda się je komuś wypowiedzieć w poezji. 'Żywica' Ludmiły Marjańskiej to bardzo piękny tom wierszy tego rodzaju. Cóż to za nadzwyczajna poezja miłosna! A że jest to też zapis bólu, cierpienia, przywiązania, czułości, cierpliwości, rozpaczy, umierania, tęsknoty? (…)To wiersze o rozpaczy i o pięknie życia.”
W takim kontekście – egzystencjalnego wręcz doświadczenia zarówno piękna, jak i trudów, goryczy czy niespełnień miłości i życia, także pracy nad uchwyceniem w słowach prawdy tego, co przeżywane – tym bardziej zrozumiała i poruszająca wydaje się uwaga poetki poprzedzająca sam utwór:
„Czy słowa, które po piszących pozostają, pomagają także innym, czy tylko nam samym?”
Dla Piotra Mitznera, także poety i pisarza, którego publikacja zainspirowała L. Marjańską, biografia ta okazała się pierwszą z pięciu jego „iwaszkiewiczowskich” pozycji (w bibliografii).
Bibliografia:
Baranowska M. recenzja Żywicy L. Marjańskiej.
Iwaszkiewicz M., Z pamięci (przygotowanie do druku Piotr Mitzner), Czytelnik 2005.
Iwaszkiewicz J, Pogoda czasu (wybór, posłowie i nota wydawnicza Piotr Mitzner), Iskry 2006.
Jarosław Iwaszkiewicz, Sprawy osobiste i inne wiersze rozproszone (wybór i opracowanie Piotr Mitzner), Czytelnik 2010.
O tym mieście nigdy dość! Księga Gości sandomierskiej Górki Literackiej, wybór tekstów Jerzy Krzemiński, Sandomierz, Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu, 2010.
Marjańska L., Prześwit, red. J. Krzemiński, 1994.
Marjańska L., Zmrożone światło, red. J. Krzemiński, 1992.
Mariańska L. Żywica, Czytelnik, 2001.
Mitzner P., Hania i Jarosław Iwaszkiewiczowie: esej o małżeństwie (szkice literackie) Wydawnictwo Literackie 2000.
Mitzner P. , Na progu: doświadczenia religijne w tekstach Jarosława Iwaszkiewicza (szkice literackie), Wydawnictwo UKSW 2003.
Notę opracowała: Anna Kowalska-Różyło
