Czas powstania: 1942

Nr inwentarzowy: MLS/2149

Zbiory Muzeum Okręgowego w Sandomierzu

Fotografia pochodząca z albumu wojennego należącego do Stanisława Młodożeńca, znajdującego się w zbiorach Działu Literatury Muzeum Okręgowego w Sandomierzu. Prezentowane zdjęcie powstało w Egipcie w 1942 roku. Poeta w swobodnej pozie i z odkrytą głową (wygląda trochę tak, jak opisywał go Julian Przyboś: "zdrowy, rosły dryblas, szeroko uśmiechnięty i prostoduszny") siedzi na wielbłądzie, w tle piramidy i rzeźba sfinksa.

Stanisław Młodożeniec, pseud. Jan Chmurek, Jan Rut; ur. 31 stycznia 1895 r. w Dobrocicach niedaleko Sandomierza w zamożnej rodzinie chłopskiej. Był jednym z sześciorga dzieci Łukasza i Józefy z Siudaków. Świadectwo dojrzałości uzyskał w Gimnazjum w Sandomierzu, do którego uczęszczał w latach 1906 - 1914. Jako uczeń współredagował tajne pisemko "Nasze". W latach 1915-1918 przebywał w Rosji. Po powrocie do kraju podjął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które jednak dwukrotnie przerywał z powodu służby wojskowej w Legii Akademickiej, a następnie w kompanii łączności 1. pułku Strzelców Podhalańskich podczas wojny polsko-bolszewickiej. W tym czasie należał do grupy poetyckiej futurystów i brał udział w wielu wystąpieniach o charakterze artystycznym. Przyjaźnił się z Tytusem Czyżewskim i Brunonem Jasieńskim. Po ukończeniu studiów w 1922 r. pracował jako nauczyciel gimnazjalny w szkołach w Kielcach, Zamościu i Warszawie. Podczas II wojny światowej służył w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich, z którą trafił między innymi do Palestyny i Egiptu. Po 1942 roku przebywał w Londynie, gdzie pracował w dziale propagandy rządu emigracyjnego. Współpracował również z Radiem Wolna Europa. Do Polski powrócił w 1957 r., zmarł 21 stycznia 1959 r. w Warszawie.

Debiutował radykalnym formalnie tomem poetyckim "Kreski i futureski" (1921). Tomik wydano nakładem mieszczącego się w Krakowie Klubu Futurystów „Katarynka”, którego Młodożeniec był współzałożycielem. Znajdujące się w nim wiersze utrzymane w kontestatorskim duchu futuryzmu manifestacyjnie wyrażały postawę buntu wobec tradycyjnych reguł poezjotwórczych oraz eksponowaly wartość foniczną słów. Podobny w tonie był kolejny tomik: "Kwadraty" z 1925 roku. W późniejszych zbiorach Młodożeniec wprowadzał tematykę wiejską ("Niedziela" 1930, "Futuro-gamy i futuro-pejzaże" 1934) oraz elementy klasycyzujące (np. cykl "Z Egiptu i Anglii"). Był autorem licznych wierszy dla dzieci. Uprawiał również twórczość dramatyczną i nowelistyczną (m. in. "Heród. Tragedia w 3 aktach" 1934, opowiadania z 1958 r."W dolinie małej wody"). Redagował wiele czasopism, między innymi "Gazetę Polską" w Jerozolimie (1941-1942) czy "Jutro Polski"(1944-1954). Edward Balcerzan zaliczył go do grona "pogromców tradycji".

Dzisiaj w Dobrocicach, w miejscu, gdzie znajdował się jego rodzinny dom, stoi pamiątkowy kamień z fragmentem wiersza Orka:

"Co rok skiba się odskibia – rośnie żyto.
Co rok rola się upulchnia, dobre żyto.
Co rok głowa się przychyla – ciągnie ziemia.
Co rok ziemia się przymila – dobra ziemia"