Datowanie: l. 30. XX w.

Miejscowość: Sandomierz

Nr inw.: MS-1217/e

Materiał: kamień łupkowy, drewno

Wymiar: 28 x 20,5 cm; śr. otworu - 0,4 cm; szer. ramki - 2,5 cm

Przekaz z 1995 r.

Prostokątna, gładka z obu stron tabliczka z kamienia łupkowego, oprawiona w drewnianą ramkę, przeznaczona do nauki pisania, rachowania i rysowania. W niewielkim otworze oprawy znajdował się sznureczek, który służył do zawieszania tabliczki,  jak również mocowania ściereczki do wycierania zapisów.

Tabliczki łupkowe wielokrotnego przeznaczenia  były dobrą alternatywą dla znacznie droższego papieru. W Niemczech używano ich już w XIV w. Często zawierały delikatnie wyryte linie przeznaczone do pisania liter, pojedynczych wyrazów czy zdań, kratki do rachowania oraz pola gładkie do rysowania. Obok dzieci szkolnych tabliczkami łupkowymi posługiwali się drobni handlarze oraz ludność najuboższa. Pisano na nich rysikami wykonanymi z miękkiego łupku. Na ciemnym – czarnym lub szarym tle tabliczki uzyskiwano  kolor zbliżony do bieli kredy tablicowej. Zapisy ścierano wilgotną ściereczką lub gąbką. Tabliczkę, rysik i gąbkę dostawał każdy uczeń, który rozpoczynał naukę w klasie początkowej szkoły elementarnej/ powszechnej/podstawowej. W klasach starszych zeszyt zastąpił tabliczkę, rysik ołówek, a następnie pióro złożone z obsadki i stalówki, maczane w atramencie znajdującym się w kałamarzu.  

 „W pierwszej klasie do nauki czytania mieliśmy elementarz, a do pisania tabliczkę. Tabliczka była zrobiona z jakiegoś kamienia, może łupku, nasączonego czarną farbą. Miała wymiary około 20 cm x 25 cm i grubości około 3 milimetrów. Oprawiona była w drewnianą ramkę, do której przywiązana była gąbka do ścierania zapisanej tabliczki. Do pisania używało się rysików sporządzonych z takiego samego kamienia co tabliczka. Pisały biało, jak kreda. Bywało, że rysik gdzieś zaginął i wtedy pisało się gwoździem, ale ten robił nieścieralne rowki.
Tabliczka z jednej strony była poliniowana szerokimi i wąskimi liniami do pisania dużymi i małymi literami. Odwrotna strona tabliczki była podzielona na dwie połowy. Ta pokratkowana służyła do pisania rachunków, ta bez linii służyła do rysowania. Jednym słowem tabliczka taka była równocześnie zeszytem do polskiego, do rachunków i blokiem rysunkowym. Na tabliczkach pisaliśmy tylko w pierwszej klasie i to do półrocza. W szkole przepisywało się na tabliczkę to co nauczyciel napisał na tablicy. A jako zadanie domowe zadawano pisanie liter i zdań z książki. Po sprawdzeniu zadania domowego nauczyciel polecał zetrzeć je i tabliczka była gotowa do pracy w szkole.” (Ignacy Krowiak – Wspomnienia, źródło: http://www.pinezka.pl/w-odcinkach).

Opracowała: Iwona Łukawska