Nr Inw.: MS- 1688/H

Waga: 3,5 g

Średnica: 21, 7 mm

Materiał: złoto

Czas powstania: 1586

Stefan Batory (1533-1586) władca Siedmiogrodu, drugi król elekcyjny Rzeczypospolitej. Gdy wybrano go na władcę Polski, po ucieczce Henryka Walezego, miał już 42 lata. O powodzeniu podczas elekcji zadecydowały niewątpliwie jego sukcesy militarne i talenty dyplomatyczne. Jako król Polski stłumił opór zbuntowanego Wolnego Miasta Gdańska, przeprowadził trzy zwycięskie kampanie wojenne przeciwko Iwanowi IV Groźnemu, powołał piechotę wybraniecką i zreformował husarię. Za jedno z jego największych dokonań uważane jest przejęcie niemal całego terytorium Inflant.

Jednym z kluczowych osiągnięć władcy była reforma monetarna, pozwalająca na lepsze gospodarowanie pieniędzmi. Rynek Rzeczypospolitej zalewała obca, gorsza moneta, natomiast produkcja dobrej monety wileńskiej i gdańskiej była niewystarczająca, co doprowadziło do niedoborów środków płatniczych. Król zadecydował o powstaniu nowych mennic i jednolitego systemu zarządzania monetą. Nowa ordynacja mennicza wprowadziła do obiegu nowe srebrne monety: talary, półtalary, trojaki, grosze i szelągi.

Do rzadkości numizmatycznych należą złote dukaty gdańskie Stefana Batorego. Podobnie jak srebrny talar, złote dukaty były wykorzystywane głównie do rozliczeń międzynarodowych. Wybijane w gdańskiej mennicy stanowiły hołd dla króla, podnosząc tym samym jego prestiż. W kolekcji Muzeum Okręgowego w Sandomierzu znajduje się bardzo cenny egzemplarz złotego dukata. Na awersie król dumnie prezentuje się w renesansowej zbroi, zdobionej na ramieniu głową lwa (wcześniejsze typy dukata są jej pozbawione). Odmiana monety należąca do muzeum posiada w wewnętrznym otoku sznury pereł i korali. W otoku widnieje również napis w języku łacińskim: STEPHANVS D G REX POL D PRVS (Stefan, z Bożej łaski król polski, książę pruski).

Równie imponująco przedstawia się rewers, w którego centralnej części umieszczono herb Wielkiego Miasta Gdańska w postaci dwóch lwów podtrzymujących tarczę. W otoku napis: MONE NO AVR CIVI GEDANENSIS (moneta nowa złota Miasta Gdańska) oraz rok wybicia: 86 (1586 r.).

Notę opracował:

Dział Historyczny - K.G.