Konstanty Laszczka

Szkoła francuska

Rzeźba

Datowanie: 1920 r.

Technika: odlew gipsowy, brązowiony i patynowany
Wymiary: wys. ok. 52 cm, szer. ok. 30 cm

Muzeum Zamkowe w Sandomierzu
Nr inw.: MS-702/s
Rzeźba została zakupiona w PP Desa w Krakowie w 1985 r.

W zbiorach Muzeum Zamkowego w Sandomierzu znajduję się niewielki zespół rzeźb, głównie odlewów gipsowych. Znaleźć można wśród nich prawdziwe dzieła sztuki, takich twórców jak choćby Konstanty Laszczka. Na wystawie „Zamkowa galeria sztuki XVIII-XX w.” prezentujemy jedną z jego prac pod tajemniczym tytułem ”Śpiący Rycerze”.

Jest to wyjątkowe dzieło z kolekcji muzealnej prezentujące ciekawą, ale często pomijaną tendencję w rzeźbiarstwie przełomu XIX i XX w., jaką był impresjonizm - styl obecny głównie w malarstwie. W rzeźbiarstwie impresjonizm łączony jest przede wszystkim z twórczością francuskiego artysty Augusta Rodina (1840-1917). To właśnie on wywarł silny wpływ na twórczość Konstantego Laszczki (1865-1956), który w swoich pracach łączył secesję, symbolizm i impresjonizm, dając początek nowoczesnej polskiej rzeźbie.

Doskonałym obrazem nowych rozwiązań formalnych są „Śpiący Rycerze”. Jest to niewielkich rozmiarów odlew gipsowy, brązowiony i patynowany, przedstawiający postaci czterech rycerzy w pełnych zbrojach, z mieczami i hełmami zwieńczonymi pióropuszami. Figury w różnych pozach, skupione zostały bardzo blisko siebie, skomponowane wokół centralnej osi, tworząc jakby potężny trzon kolumny. Rzeźbie brak postumentu, a postaci wtopione zostały w podłoże, ukształtowane w wysoką skałę, której powierzchnię tworzą ostre kamienie, o nieregularnych krawędziach. Układ i sposób opracowania dzieła przeznaczają je do oglądania ze wszystkich stron. Uwagę zwraca kontrast między dość dokładnie i szczegółowo oddanymi twarzami i elementami uzbrojenia rycerzy, a szkicowością w całościowym odbiorze rzeźby. Artysta gra różnorodnością faktury, raz gładkiej i płynnej, raz kanciastej i ostrej. Rzeźba wydaje się być niedokończona, co dodaje niezwykłej ekspresji, dynamiki i malarskości. Urozmaicenie faktury, silne akcentowanie wypukłości i wgłębień wzbogaciło efekty światłocieniowe, wywołując wrażenie rozmycia konturu i rozmigotania powierzchni. Patrząc na dzieło Laszczki zgubić można poszczególne postaci, które spajają się w jedną całość.

Bibliografia:

• Dobrowolski T., Sztuka Młodej Polski, Warszawa 1963.
• Dobrowolski W., Fredro-Boniecka M., Konstanty Laszczka, Warszawa 1959.
• Jeżewska E., Karta obiektu: Rzeźba „Śpiący rycerze”, oprac. Sandomierz 1985.
• Kotkowska-Bareja H., Konstanty Laszczka, Siedlce 1976.
• Kotula A., Krakowski P., Rzeźba współczesna, Warszawa 1980.
• Michalec D., Konstanty Laszczka i jego związki z Dobrem, https://muzeumlaszczka.pl/pl/zyciorys/, dnia 20.09.2023.
• Muzeum Narodowe w Krakowie, Konstanty Laszczka, Zrozpaczona, http://www.imnk.pl/gallerybox.php?dir=XX041, dnia 20.09.2023.
• Pilikowski M., Gawęda o Konstantym Laszczce, Wiadomości ASP nr 75.
• Puciata-Pawłowska J., Konstanty Laszczka, Siedlce 1980.
• Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, red. Białostocka-Maurin J., Derwojeda J., t. IV, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź 1986.
• Stężalska K., Od wiejskiego samouka do rzeźbiarza światowej klasy – historia Konstantego Laszczki, https://niezlasztuka.net/o-sztuce/km-laszczka/, dnia 20.09.2023.
• Stopczyk S., Geniusze rzeźby, Warszawa 1991.
• Szubert P., Konstanty Laszczka, https://culture.pl/pl/tworca/konstanty-laszczka, dnia 20.09.2023.
• Szubert P., Rzeźba XIX wieku, [w:] Sztuka świata, t. 8, red. Baraniewski W., Warszawa 1994,  s. 205-221.