Autor: Marian Brudek
Miejscowość: Bogoria, gm. Staszów
Materiał: drewno lipowe, farby olejne
Wymiar: 45x35 cm
Zakup w 1971 r.
Nr inw. MS-299/e

Płaskorzeźba polichromowana, wykonana w drewnie lipowym, utrzymana w konwencji sztuki naiwnej. Przedstawia orkę pługiem z wykorzystaniem krowiego zaprzęgu. Na pierwszym planie chłop w długiej brązowej sukmanie i w butach z cholewami trzyma pług koleśny „ciągnięty” przez krowę. W bezpośrednim sąsiedztwie chłopa stoi mężczyzna z wyciągniętą do przywitania prawą ręką, za nim ciemnowłosa kobieta ubrana w zieloną sukienkę. Wspomniane postacie oraz zwierzę zostały przedstawione z profilu. Za krową widzimy poganiacza ubranego w koszulę koloru żółtego z czerwonymi zdobieniami. Brunatna ziemia z zieloną roślinnością tworzy tło dla scenki rodzajowej. Dwa budynki wiejskie tj. chałupa i stodoła, żuraw studzienny oraz ptactwo domowe (cztery sztuki), budują drugi plan kompozycji płaskorzeźby, z charakterystycznym jasnoniebieskim tłem. 

Budynki o dachach krytych najprawdopodobniej strzechą posiadają wysokie ściany z zaznaczonymi drzwiami oraz oknami w przypadku domu mieszkalnego. Ściany budynków, konstrukcja żurawia utrzymane w kolorystyce jasny orzech, drzwi w tonacji zielonej, okna białe dwuskrzydłowe, dachy brązowe z jaśniejszymi przetarciami. Na pograniczu dwóch planów, po prawej stronie kompozycji rzeźbiarskiej widzimy zielone drzewko w ujęciu schematycznym. Odpowiednio wyprofilowane krawędzie tworzą obramienie scenki rodzajowej. Na odwrocie pracy wyryty napis „BRUDEK MARIAN RZEŹBIARZ 1971. III. Lat 76. BOGORIA”

W zbiorach naszego Muzeum znajduje się 48 prac autorstwa Mariana Brudka. Są wśród nich rzeźby i płaskorzeźby (w tym nieukończone) o tematyce sakralnej i świeckiej, ramki drewniane, koń na biegunach dla dzieci, zestaw papierowych patronów ze schematycznymi wizerunkami Matki Bożej i ptaków, proste narzędzia użytkowe. Posiadamy także kilka pamiątek rodzinnych po zmarłym twórcy.

Marian Brudek urodził się w 1895 r. we wsi Bogoria koło Staszowa w biednej rodzinie chłopskiej, zmarł tamże w 1981 r. Ukończył 3 klasy szkoły podstawowej. Od najmłodszych lat podejmował się różnych zajęć by zarobić na chleb. Obok pracy na roli pełnił różne funkcje zawodowe i społeczne był: szewcem, murarzem, stolarzem, snycerzem, listonoszem, agronomem, sołtysem. W wolnych chwilach rzeźbił w drewnie, kamieniu i gipsie postacie świeckie, zabawki dla dzieci (zwierzęta, ptaszki), diabły, świątki do przydrożnych kapliczek, pasyjki, wizerunki Matki Boskiej (w tym płaskorzeźby), sceny z życia Świętej Rodziny. Wykonywał ozdobne obudowy do zegarów czy drobne sprzęty użytkowe. Przez wiele lat rzeźbił wyłącznie dla własnej przyjemności, a prace przechowywał w piwnicy. Po drugiej wojnie światowej twórczością Mariana Brudka zainteresowały się muzea narodowe, okręgowe, etnograficzne, domy kultury oraz miejscowa społeczność. Marian Brudek chętnie uczestniczył w ogólnopolskich jak i regionalnych konkursach sztuki ludowej, prezentował swoje rzeźby i płaskorzeźby na wystawach zbiorowych i indywidualnych, sprzedawał je zainteresowanym placówkom muzealnym oraz osobom prywatnym.

Literatura:

1. 100 lat Muzeum Okręgowego w Sandomierzu 1021-2021. Katalog wystawy, Sandomierz 2021
2. P. Gana, Marian Brudek – Rzeźbiarz, 1965 http://archiwum-gana.pl/project/marian-brudek-rzezbiarz/, [dostęp: 17.07.2023]
3. T. Przała, Zbiory etnograficzne Muzeum w Sandomierzu, „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach”, t. 11, Kraków 1980, s.194.

Wystawy: 100 lat Muzeum Okręgowego w Sandomierzu 1021-2021 - Zamek (2021-2022).

Opracowała

Iwona Łukawska