Wymiary: 13x21

Zbiory Działu Literatury MZS

Nr inw.: MLS/143

Technika zapisu: rękopis

Roman Koseła (pseudonim R. Włostowiak) urodził się 13 stycznia 1894 roku we Włostowie. Była to osoba niezwykle wszechstronna i żywiołowa. Regionalista, społecznik, nauczyciel, działacz kulturalny i konspiracyjny, który brał czynny udział w życiu Sandomierza. Interesował się folklorem regionu, ciekawymi, miejscowymi ludźmi i zwyczajami. Był również czynnym członkieem oddziału Polskiego Towarzystwa Naukowego, uczestniczył w pracach Muzeum Ziemi Sandomierskiej, znajdował się w zarządzie i pracował dla Towarzystwa Biblioteki Publicznej im. Jana Długosza w Sandomierzu. W kręgu jego znajomych znajdowali się m.in. Jarosław Iwaszkiewicz, Wincenty Burek, Stanisław Piętak, Aleksander Patkowski czy Stanisław Młodożeniec.

            Znany przede wszystkim z roli prozaika-reportażysty, sandomierskiego publicysty licznych gazet („Ziemia Sandomierska”, „COP”, „Kronika Diecezji Sandomierskiej”, „Sandomierski Ruch Regionalny” ), redaktora, a także wydawcy i archiwisty, Roman Koseła miał w sobie również duszę poety.

Niniejszym prezentujemy rękopis jego wiersza „Pokolenie przełomu (1914-1918)”. Widać tutaj walkę wewnętrznego, poetyckiego ja, które zmaga się zarówno ze sobą, jak i ze światem. Zakres dat ujęty w tytule też nam dużo mówi. Czas I wojny światowej – czas niepokoju i śmierci, okres ogólnego kryzysu cywilizacji. Stąd być może taka symboliczna gorycz tego wiersza. Trzeba jednak zaznaczyć, że utwór jest napisany w stylu można rzec egzaltowanym, przywołującym swoją wymową poezję Młodej Polski.

Słusznie napisał Jerzy Krzemiński, że „jeśli poezję pojmować jako indywidualny dar swoistego, przenikliwego widzenia świata, czytania, interpretowania jego ukrytych form i znaczeń, to Koseła dar ten w znacznym stopniu posiadał”. Na pewno wiersz ten pokazuje, że wewnątrz Romana Koseły zachodziły silne zmagania z samym sobą. Nie była to postać jednoznaczna i jedowymiarowa. Tutaj jeszcze raz przywołam słowa Jerzego Krzemińskiego dotyczące Koseły: „Zaglądał w swoją duszę, badał jej stan, bacznie obserwował swój charakter i zazwyczaj wysnuwał nie krzepiące wnioski, którymi dzielił się z najbliżyszmi”.

A o tym, jakim był człowiekiem, świadczy jego postawa podczas II wojny światowej. Mianowicie brał on czynny udział w tajnym nauczaniu, w wydawaniu i kolportowaniu prasy konspiracyjnej. Aresztowany w nocy z 15 na 16 III 1942 roku przez gestapo został uwięziony na zamku sandomierskim. Tutaj go katowano w morderczym przesłuchaniu. Jednak on niczego nie zeznał. Wkrótce został przewieziony do Oświęcimia i tam zamordowany 15 VII 1942 roku.

Bibliografia:

Bażant Zofia, Udział Romana Koseły w pracach badawczych nad biografią Mikołaja Gomółki. W: „Notatnik Sandomierski” nr 3, Sandomierz 1992.

Koseła Roman, Miasto. Sandomierz 1995.

Koseła Roman, Opowiadania. Sandomierz 2006.

Koseła Roman: Sandomierka: legendy ziemi sandomierskiej. Poznań 1937.

Koseła Roman, Sandomierskie strony. Warszawa 1939.

Krzemiński Jerzy, O Romanie Kosele. W setną rocznicę urodzin. W: „Pamiętnik Sandomierski”. Sandomierz 1995.

Polski Słownik Biograficzny. Tom XIV. Opracowanie: Kopernicki Izydor, Kozłowska Maria. Wydawnictwo Polskie Akademi Nauk 1968-1969.

Opracował: Marcin Jerzyna