List Stanisława Barańskiego do Aleksandra Patkowskiego

: 05 lipiec 2022

List Stanisława Barańskiego do Aleksandra Patkowskiego

Wielkość liter

wymiary: list: 11,1x17, koperta: 11,6x9,1

czas powstania: 22.07.1919 r.

Zbiory Działu Literatury MZS

nr inw. MLS/505

List pisany w środku wakacji przez 21-letniego wtedy ucznia, Stanisława Barańskiego, do wychowawcy klasy w sandomierskim gimnazjum, Aleksandra Patkowskiego (1890-1942), starszego o ledwie 8 lat, jest wymownym świadectwem i relacji wychowawczych Patkowskiego, i atmosfery tamtej szkoły w 2. roku odzyskanej niepodległości.

Jej absolwenci (obok autora tego listu także m.in. Adam Bień czy Czesław Latawiec) w swoich wspomnieniach poświadczają, że była to szkoła przyjazna uczniom a zarazem wymagająca pod względem dydaktycznym, promująca czynny patriotyzm rozumiany jako rzeczywiste i rozwijające daną okolicę zaangażowanie społeczne, za sprawą głównie Patkowskiego wdrażająca do wszelkich form samorządności, spółdzielczości i – cytując jeden z tytułów prac tego zasłużonego pedagoga, regionalisty i społecznika – „demokratycznego współdziałania”. Z jakimi rezultatami?

„Kochany p. Profesorze!

16 lipca b.r. byłem w Sandomierzu i wstąpiłem do mieszkania p. Profesora, chcąc się podzielić ostatnimi wrażeniami”, dalej jest podziękowanie za pocztówkę – dowód pamięci „która jest dla mnie skarbem nieocenionym”, nawiązanie do „wskazówek dot. statystyki wsi i gminy” i znamienne zdania: „Przywiązaliśmy się do p. Profesora, co staraliśmy się okazać w czynach, naśladując Go w Jego pracy. Wiemy, że obecnie jesteśmy młodzieńcami, ale że skazani jesteśmy na to, abyśmy byli wielkimi ludźmi, bo, jacy będą ludzie w Polsce, taka będzie Polska. Łatwo nic nie przyjdzie, wszystko można, ale przez pracę.” Wyrażone w ostatnich 2 zdaniach opinie powracają wielokrotnie zarówno w tekstach samego Patkowskiego, jak też w pismach i korespondencji jego uczniów, dobrze charakteryzują ich pokolenie – 1. pokolenie chłopskich synów kontynuujące edukację już w wolnej, choć jakże ubogiej wtedy, powojennej Polsce.

Stanisław Barański, ur. w 1898 r. we wsi Daromin, w 1915 r. absolwent 4-klasowego prywatnego progimnazjum Stefana Zajączkowskiego w Puławach, w latach 1916-1920 wychowanek Aleksandra Patkowskiego w sandomierskim gimnazjum, zaangażowany społecznik, w 1918 prezes Zarządu Powiatowego ZMW w Sandomierzu, współzałożyciel Stowarzyszenia Spożywców „Jedność” i Stowarzyszenia Budowlanego „Praca”, po studiach rolniczych nauczyciel szkół rolniczych w latach 1923-1939 m.in. w Pszczelinie i Tomaszowie Lubelskim.

„Ja i Ignac Kwaśniewski już jesteśmy zdecydowani co do naszej przyszłości. [Po studiach] powracamy na rolę jako pionierzy kultury rolnej i życia społecznego wśród włościan. Uważamy, że takich ludzi jest za mało (…). Te myśli, które mam, zawdzięczam p. Profesorowi. Uważam, że może większym podziękowaniem będzie wcielenie ich w czyn.”