Sandomierz – Sufraganówka (?)

średniowiecze (?)

Wymiary: długość: 230 mm, maksymalna szerokość: 86 mm, wys.: 67 mm, gr. ścianki: 10 mm

Nr inw.: MS-1401/a

Materiał: glina

 Uszkodzona dachówka typu mnich w kształcie lekko stożkowatej prostokątnej niecki, o grubych, nierównych ściankach. Zachowana węższa część dachówki z półkuliście uformowanym zakończeniem (piętką). Oryginalna długość wynosiła prawdopodobnie około 40 cm.

Znalezisko pochodzi z wykopu górniczego powstałego podczas prowadzenia prac zabezpieczających podziemne pomieszczenia i wyrobiska w obrębie Starego Miasta w Sandomierzu. Do muzeum zostało przekazane w 1980 roku przez Przedsiębiorstwo Robót Górniczych w Bytomiu, oddział w Sandomierzu.

Dachówki tego typu stosowane były do tworzenia dwuczęściowego pokrycia dachowego znanego jako „mnich-mniszka”. Składało się ono z dwóch warstw. Warstwa dolna była układana na łatach drewnianej konstrukcji dachu z tzw. mniszek, czyli wklęsłych dachówek. W ich mocowaniu pomagały znajdujące się po spodniej stronie mniszek specjalne zaczepy. Linie styków mniszek przykrywano dachówkami typu mnich, które stanowiły górną warstwę pokrycia dachu. Były one mocowane poprzez umieszczenie ich poprzecznej krawędzi (tzw. piętki lub przepony) w wycięciach (wrębach) znajdujących się w górnej części mniszki. Po ułożeniu pokrycia dachówki łączono zaprawą.

Dachówki typu mnich i mniszka wykonywano ze starannie przygotowanej gliny, której po rozwałkowaniu nadawano kształt poprzez odciskanie w formach. Na terenach Polski jej zastosowanie upowszechnia się w XIII wieku. Nazwa wywodzi się od zastosowania przede wszystkim na budowlach o charakterze sakralnym.

Bibliografia:

Bis W.: Nowożytne piece do wypalania ceramiki budowlanej z okolicy Płońska. Archaeologia Historica Polona tom 25, 2017, str. 125-154

Kaczmarek J.: Ceramika budowlana. In: Średniowieczny system obronny miasta Poznania. Odcinek północno-zachodni. Wyniki badań archeologicznych (red. Pawlak P.), Bibliotheca Fontes Archaeologici Posnanienses Volumen 15, Poznań 2016, str. 211-236

Notę opracował

Piotr Werens

Ilustracje:

01: Dachówka MS-1401. Zdj. Piotr Werens.

02: Dachówka MS-1401 – widok ogólny. Zdj. Piotr Werens.

03: Pokrycie dachowe typu „mnich-mniszka”. Zdj. Piotr Werens.