Sandomierz

poł. XI – poł XIII w.

Wymiary: ø 20; wys. 11; ø otworu: 7 mm

Nr inw.: MS-819/a

Przęśliki to niewielkie przedmioty, które były wykorzystywane podczas tkania przędzy. Stanowią rodzaj kółka zamachowego zwiększającego stabilność, bezwładność i pojemność wrzeciona. Krążki o średnicy kilku centymetrów, posiadające w centralnej części otwór na wrzeciono, pojawiły się w epoce neolitu, a ich forma pozostała niezmieniona przez kilka tysięcy lat. Do ich wykonania stosowano różne materiały, lecz zazwyczaj była nim glina lub kamień.

Prezentowany przęślik pochodzi z okresu średniowiecza i został wykonany z tzw. łupku owruckiego. Skała ta występuje w okolicach Owrucza, który leży ponad 500 kilometrów na wschód od Sandomierza. Przęśliki wykonane z czerwono-różowego łupku powstawały masowo od połowy X do połowy wieku XIII w licznych warsztatach działających w rejonie występowania tej skały. Szacowana na 800 sztuk liczba tego typu przęślików znalezionych na terenie Polski świadczy o regularnych kontaktach polsko-ruskich. Tym bardziej nie powinien dziwić fakt ich obecności w Sandomierzu, który znajdował się na szlaku prowadzącym z Kijowa do Krakowa, a dalej do Wrocławia, Pragi i Ratyzbony.

Bibliografia:

Wołoszyn, M.: Między Gnieznem, Krakowem a Kijowem. Archeologia o wczesnośredniowiecznych relacjach polsko-ruskich i formowaniu polsko-ruskiego pogranicza. W: Dębiec M., Wołoszyn M. (red.), U źródeł Europy Środkowo-wschodniej (=Frühzeit Ostmitteleuropas: Das polnisch–ukrainische Grenzgebiet aus archäologischer Perspektive), Rzeszów, 2007

Přichystal A.: Kamenné suroviny v pravěku východní části střední Evropy, str. 246, Brno, 2009

Notę opracował

Piotr Werens