Wawrzyniec Socha (1858-1942)
Krucyfiks, przed 1920 r., Obrazów
rzeźba, drewno lipowe, polichromia
wys. krzyża 88 cm, wys. figury 31 cm
Dar, 1972 r., (Stanisław Lipiec, Węgrce Panieńskie, gm. Obrazów)
Nr inw. MS-361/e
Wawrzyniec Socha urodził się w 1858 r. we wsi Świątniki (gm. Obrazów, woj. świętokrzyskie) w rodzinie włościańskiej, zmarł tamże w 1942 r. Był analfabetą przy tym osobą niepełnosprawną, utykał na prawą nogę, miał niedowład prawej ręki. Z uwagi na ograniczoną sprawność ruchową pełnił posługę kościelnego w parafii w Obrazowie. Razem z żoną i synami mieszkał w domu przytułkowym tzw. „spitalu”. W wolnych chwilach rzeźbił w drewnie prace o tematyce sakralnej tj.: krucyfiksy-pasyjki, figury Matki Boskiej, Chrystusa Frasobliwego, kapliczki przydrożne i domowe, krzyże nagrobne. Rzeźby starannie pokrywał polichromią. Spod dłuta ludowego artysty wychodziły również ozdobnie profilowane ramy do firanek, ramki do obrazków, lichtarze, trumny. Większość z nich powstawała na zamówienia składane przez sąsiadów czy znajomych. Wawrzyniec Socha był rzeźbiarzem niezwykle popularnym wśród lokalnej społeczności, przy tym postacią bardzo lubianą i szanowaną.
Dzięki pracom badawczym, prowadzonych w latach 70-tych minionego stulecia przez Teresę Przałę z Działu Etnograficznego, rzeźby dłuta Wawrzyńca Sochy tj.: krucyfiksy – pasyjki, figury Matki Boskiej, kapliczki domowe i nadrzewne znajdują się w zbiorach naszego Muzeum. Tworzą trzon kolekcji ludowej sztuki sakralnej, prezentowanej na stałej wystawie etnograficznej „Dawna wieś sandomierska”.
Krucyfiksy wieńczące kapliczki domowe oraz pasyjki cechuje oryginalne zdobnictwo. Ramiona krzyży o przekroju okrągłym, pokrywa ryty ornament imitujący gałązki drzew, relief wypukły przedstawia m.in.: sęki, narzędzia Męki Pańskiej, suknię, dzban, gorejące serce, główkę anioła, słońce, księżyc, kielich, trupią czaszkę i skrzyżowane piszczele. Podstawy pasyjek stylistycznie nawiązują do form barokowych, zdobią je ślimacznice oraz płaskorzeźbione kartusze z inicjałem „AS”. Rzeźby Chrystusa Ukrzyżowanego wykonane zostały najprawdopodobniej według jednego schematu, wszystkie są do siebie podobne. Przy zachowaniu prawidłowych proporcji ciała, drobne różnice widoczne są m.in. w: opracowaniu wielkości postaci, perizonium, korony cierniowej czy zarostu twarzy.
