Malarstwo.
30 lat kolekcji w Muzeum Okręgowym w Sandomierzu.
Muzeum Okręgowe w Sandomierzu
Zamek, 5 luty – 7 kwietnia 2019
Kurator wystawy - Bożena Ewa Wódz
Aranżacja wystawy, projekt towarzyszących druków - Bogumiła Gancarz
Maria i Stanisław Dawscy, malarze i graficy, profesorowie związani ze środowiskiem twórczym i akademickim Wrocławia a następnie Warszawy, około 1986 roku powzięli zamiar złożenia swojego dorobku w zbiorach Muzeum Okręgowego w Sandomierzu. Sandomierz wydawał się im miejscem przyjaznym, przywołującym miłe wspomnienia z plenerów w latach 50. i 60., a co najważniejsze, był gorąco rekomendowany przez zaprzyjaźnioną poetkę Ludmiłę Marjańską, rozmiłowaną w nim bezgranicznie. Ostateczna decyzja leżała jednak po stronie ówczesnego dyrektora Muzeum, Jerzego Waszkiewicza, który zgodził się przyjąć zbiór na zasadzie depozytu, z gwarancją uzyskania w stosownym czasie jego pełnej własności.
W 1988 roku artyści złożyli w depozycie muzealnym: 253 grafiki, 102 obrazy i 26 rysunków Stanisława Dawskiego, prócz tego 60 obrazów, 35 grafik i 29 rysunków Marii Dawskiej oraz zespół fotografii z "okresu wrocławskiego", pamiątek i materiałów biograficznych. W 1994 roku, czyli po upływie zaledwie sześciu lat, Muzeum stało się pełnoprawnym właścicielem zdeponowanej spuścizny artystycznej Dawskich. W roku 1991 (już po śmierci Stanisława Dawskiego), zakupiło od Marii Dawskiej jeszcze 20 prac, a otrzymało w darze 139 - w tym zbiorze znalazło się 113 dzieł profesora, głównie graficznych
Kolekcja Marii i Stanisława Dawskich towarzyszy nam już 30 lat. Zgodnie z pragnieniem ofiarodawców, ich twórczość ocalona od rozproszenia była ukazywana szerszej publiczności co kilka lat, w różnych odsłonach. Na przestrzeni lat 1988-2014, w salach zamku królewskiego w Sandomierzu odbyło się siedem wystaw monograficznych, a niektóre dzieła były także ważkim dopełnieniem innych wystaw artystycznych i literackich. Pierwszy pokaz kolekcji poza Sandomierzem, obejmujący wybór malarstwa i grafiki Stanisława Dawskiego, odbył się w 2017 roku we Wrocławiu.
Kalendarium wystaw:
Maria i Stanisław Dawscy. Malarstwo, grafika, Sandomierz 1988
Stanisław Dawski. Grafika, Sandomierz 1990
Józef Gielniak - Stanisław Dawski, Sandomierz 1993 (wyróżnienie w ogólnopolskim konkursie na Najciekawsze Wydarzenia Muzealne Roku 1993).
Stanisław Dawski. Grafika, Sandomierz 1996
Maria i Stanisław Dawscy. Malarstwo, grafika, Sandomierz 1999
Maria Dawska. Malarstwo, Sandomierz 2002
Kobieta w wariacjach graficznych Stanisława Dawskiego, Sandomierz 2014
Stanisław K. Dawski - wystawa indywidualna malarstwa i grafiki, Galeria Miejska we Wrocławiu 2017
Seria grafik prof. Stanisława Dawskiego na wystawie Nie zatrzymam wieczoru - poświęconej sylwetce i twórczości ks. Janusza Ihnatowicza, Sandomierz 2001-2002
Janowiec nad Wisłą Marii Dawskiej na wystawie Poetyckie pory roku w liryce polskiej XIX i XX w., Sandomierz 2003-2004
Seria grafik prof. Stanisława Dawskiego na wystawie Polskie szkło artystyczne, ukazującej m.in. wrocławską szkołę szkła - szklane unikaty wykonane przez wychowanków Wydziału Szkła wrocławskiej PWSSP, Sandomierz 2007-2015
MARIA DAWSKA
(ur. 1909 w Tłumaczu k. Stanisławowa, zm. 1993 w Warszawie)
Właściwie: Maria Stanisława Moszaro Zimmerman Dawska
Uprawiała twórczość w dziedzinie malarstwa sztalugowego oraz grafiki warsztatowej.
W latach 1928-1933 studiowała na Wydziale Malarstwa i Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a następnie pedagogikę i historię sztuki na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. W 1933 roku była współzałożycielką grupy artystycznej plastyków „Orion” w Stanisławowie (m.in. z Jonaszem Sternem, Wojciechem Przedwojewskim). Po wojnie wstąpiła do Związku Polskich Artystów Plastyków w Krakowie. Początkowo związała się z Górnym Śląskiem, a w 1947 roku wspólnie z mężem, Stanisławem Dawskim, osiadła we Wrocławiu. Uczyła w tamtejszej Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych (obecnie ASP), gdzie osiągnęła tytuł profesora zwyczajnego malarstwa i pełniła funkcje: prodziekana Wydziału Malarstwa, kierownika Studium Ogólnego, dziekana Wydziału Szkła, kierownika Katedry Zespołowej Malarstwa. W 1970 roku zamieszkała w Warszawie. Od 1945 roku uczestniczyła w wystawach ogólnokrajowych i zagranicznych. Wystawiała malarstwo i grafikę warsztatową. Inspiracją dla jej twórczości była obserwacja przyrody w tym np. żywiołów morza (cykle „Kompozycje oceaniczne”, „Kompozycje antarktyczne”, „Fauna”), a także wieloletnia współpraca z dziećmi we wrocławskim Towarzystwie Przyjaciół Dzieci (cykl „Bajki malowane”). Podejmowała też tematykę sportową. Po 1956 roku formy jej prac stawały się coraz bardziej abstrakcyjne i metaforyczne, co mocno zbliżyło je do poetyki surrealizmu.
STANISŁAW DAWSKI
(ur. 1905 w Dorohusku, zm. 1990 w Warszawie)
Właściwie: Stanisław Kopciuch
Zajmował się różnorodnymi dziedzinami sztuki: grafiką, malarstwem, rzeźbą w ceramice i szkle, witrażem, metaloplastyką oraz projektowaniem form przemysłowych.
W latach 1932-1939 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie pod kierunkiem Felicjana Kowarskiego, Leona Wyczółkowskiego, Władysława Skoczylasa i Stanisława Ostoi-Chrostowskiego. Po zakończeniu wojny zamieszkał we Wrocławiu, gdzie zajął się organizacją Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych. Przez szereg lat pracował jako wykładowca w stopniu profesora, a w latach 1952-1965 jako rektor tej uczelni. Do jego największych osiągnięć należało powołanie Wydziału Ceramiki i Szkła oraz wieloletnie kierowanie Katedrą Szkła Artystycznego. Przyczynił się wydatnie do powstania nowoczesnego stylu w polskim szkle artystycznym. Opiekował się grafikiem Józefem Gielniakiem. W 1970 roku przeprowadził się do Warszawy i został profesorem w Katedrze Problematyki Malarstwa w Architekturze na Wydziale Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Należał do Association Internationale des Arts Plastiques (od 1952), Międzynarodowego Stowarzyszenia Drzeworytników XYLON w Szwajcarii (od 1979), Accademia Italiana delle Arti e del Lavoro (od 1980).
W dorobku wystawienniczym miał kilkanaście wystaw indywidualnych w kraju i za granicą. Głównym tematem jego sztuki był człowiek, z obszerną problematyką zawiłości ludzkich losów i rozmaitych zagrożeń, a także świat natury w szerzej rozumianym pojęciu otoczenia (cykle "Szukam człowieka", "Przestrzeń i ruch", "Żywioły", "Emocje", "Przeciw wojnie"). Eksperymentował z formą malarską w poszukiwaniu granicy realizmu i abstrakcji, pełnej symboli, skrótów i metafor ("Ślady czasu", "Groźba epoki nuklearnej", "Przestrzeń zamknięta", "Pragnienia ludzkie są bardzo różne"). Najbardziej ceniony jest jako grafik.
