Ćmielów-Gawroniec st.1

kultura pucharów lejkowatych

Wymiary: dł.: 61 mm; szer. ostrza: 6 mm

Nr inw.: MS-856/a

Materiał: kość

Jednym z podstawowych materiałów używanych w okresie neolitu m.in. do produkcji narzędzi były kości zwierzęce. Ze względu na swoje właściwości (łatwość obróbki przy jednoczesnym zachowaniu twardości) były one wykorzystywane do wykonywania przedmiotów, których przeznaczeniem była przede wszystkim obróbka materiałów organicznych. Przypuszcza się, że stosowano je do skórowania zwierząt czy korowania i obróbki drewna.

Dłutko najprawdopodobniej wykonano z kości łokciowej (łac. ulna) zwierzęcia hodowlanego (bydło lub koń).

Prezentowany zabytek pochodzi z dawnych zbiorów Muzeum PTK w Sandomierzu. Został znaleziony na terenie stanowiska odkrytego w 1922 r. przez Z. Lenartowicza. W późniejszych latach kilkukrotnie prowadzono na jego obszarze badania archeologiczne. Dowiodły one istnienia na tym terenie osady, która funkcjonować miała przez około 200-250 lat w latach między 3500 a 3200 p.n.e. Osada ta miała wyjątkowy charakter: stanowiła centrum produkcji krzemieniarskiej, pozostające w bliskim związku z nieodległymi kopalniami tego surowca w Krzemionkach (krzemień pasiasty) i Świeciechowie (krzemień świeciechowski). Być może jej mieszkańcy mieli swój udział w eksploatacji tych surowców, z całą jednak pewnością zajmowali się masową produkcją narzędzi, które następnie rozprzestrzeniały się na odległość do kilkuset kilometrów od miejsca ich powstania. Zanik działalności osady nastąpił prawdopodobnie w wyniku zmian społeczno-gospodarczych związanych z kryzysem rolnictwa.

Bibliografia:

Balcer B.: Ćmielów – Krzemionki – Świeciechów. Związki osady neolitycznej z kopalniami krzemienia. Warszawa, 2002

Lisowski M., Pyżewicz K., Frankiewicz M.: Analiza funkcjonalno-technologiczna artefaktów wykonanych z kości, poroża i zębów, In: Kopydłowo, stanowisko 6. Osady neolityczne z pogranicza Kujaw i Wielkopolski, Poznań-Pękowice, 2015

Notę opracował

Piotr Werens